ارتباط با سازمان‌های مردم نهاد

بهناز ساجدی، مسول کمیته گردشگری شورای هماهنگی دبیر خانه گردشگری پایدار لرستان

کشور ایران به فراخور اقلیم و تاریخ سترگ دارای توانمندی‌های بی‌شمار و ویژه‌ای در گردشگری است. همه‌ی استان‌ها با فرهنگ مهمان نوازی آشنایی دیرینه دارند و دارای عناصر مهم فرهنگی از موسیقی و پوشش‌های محلی گرفته تا خوراک‌ها و رسوم با ارزش و غنی هستند.

آغاز رونق نسبی گردشگری در دهه گذشته، توسعه و تبلیغات بیشتر در دهه جاری و شتاب بیشتر این روند در  سال‌های اخیر، سبب افزایش بیش از پیش توجهات به این صنعت گشته و شاهد سیاست‌گذاری‌ها در پهنه‌ی کلان کشور و اشتیاق بیش از پیش شهروندان به کار در زمینه‌ی توریسم هستیم. در این راستا آشنایی با طبیعت و تاریخ و فرهنگ ایران و تفسیر آن برای فعالین گردشگری مانند تورلیدرها و آژانس‌های مسافرتی از واجبات است. تورلیدرها  افزون بر اینکه نتیجه‌ی تمامی تلاش‌های صورت گرفته در سطوح مختلف فعالین گردشگری را مستقیما به گردشگر ارائه می‌کنند، وظیفه‌ی تفسیر میراث را نیز بر عهده دارند و بایستی از اطلاعات کافی و مهارت‌های گوناگون مرتبط دیگر در زمینه کاری خودشان برخوردار باشند. مدیران فنی آژانس‌ها وظیفه‌ تهیه برنامه‌ها را بر عهده دارند و می‌توانند  با تدارک یک برنامه خوب و جامع که نیاز به اطلاعات درست و به‌روز از مناطق مختلف و دیگر بخش‌های گردشگری دارد، ضمن پاسخ‌دهی مناسب به تقاضای گردشگران، معرفی ظرفیت و توانمندی‌های مقاصد و مسیرهای مختلف (تاریخی، طبیعی و فرهنگی) هم‌افزایی منافع آژانس‌ها و مردم محلی، موجب ذائقه سازی برای مسیرهای جدید نیز بشوند.

در تمامی موارد یاد شده و در زمینه‌های مرتبط دیگر که نیاز به اطلاعات درست کافی و کاربردی در ج.زه گردشگری ایران داریم، نیازمند منابع قابل اعتماد و به‌روز و جامع نیز هستیم. پژوهشگران، استادان و افراد باتجربه سفر و گردشگری هر یک به نوبه خود سعی کرده‌اند توسط  کلاس‌ها و کتاب‌های آموزشی با اولویت قراردادن استانداردهای علم گردشگری مشتاقان فعالیت در این زمینه را از دانش و تجربیات خویش بهره‌مند سازند. در زمینه اطلاعات مکتوب، تولید دانش و محتوای قابل استناد در چند سال گذشته شاهد چاپ کتاب‌های ترجمه شده و پس از آن تالیفاتی برای رفع نیازهای اهالی گردشگری بوده‌ایم؛ بسیاری از مولفین با وارد کردن مطالب مورد نیاز در کنار علم روز گردشگری و مفاهیم این صنعت، کتابهای استاندارد، علمی و قابل استناد تالیف کرده‌اند و زحمات قابل ستایشی برای بومی‌سازی و ملموس‌تر کردن مفاهیم، راهبردها، تجارب و دیگر الزامات کار در گردشگری به تناسب داشته‌های ما در ایران کشیده شده است.

با این حال با نگاهی اجمالی به کتاب‌هایی که برای تدریس در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی دوره‌های کوتاه مدت گردشگری معرفی و ارائه شده‌، درخواهیم یافت که برخی از آنها با اشراف کامل نسبت به داشته‌ها و ظرفیت‌های مختلف تمامی استان‌های ایران همراه نبوده و بعضا در رابطه با برخی مسیرها و استان‌های ایران اطلاعات بسیاری دارند و در رابطه با دیگر استان‌ها اطلاعات بسیار کم و مختصر و در مواردی نیز هیچ اطلاعات جامع و کاربردی موجود نیست.

این در حالی‌ است که برخی مناطق ایران با داشتن ظرفیت‌های مختلف طبیعی و تاریخی (همچون همه نقاط ایران) بیش از دیگر مناطق، به گردشگری به عنوان یکی از صنایع نیاز دارند، چرا که توانشان در زمینه‌هایی مانند کشاورزی صنعت اندک است.

از موارد مهم قابل اشاره کتب، توجه خاص و تمام و کمال به سایت‌های ثبت شده در لیست میراث جهانی یونسکو است، چرا که این کتاب‌ها با نوعی بی‌توجهی نسبت به خیل عظیم گردشگران داخلی صرفا به دنبال نکات مهم در رابطه با گردشگران ورودی به کشور هستند که با در نظر گرفتن مشکلات گوناگون جهان کنونی دسترسی به بازار آنها سخت‌تر از گردشگران داخلی است.

در پایان اینکه نیاز به آموزش و آگاهی رسانی در حالی‌که گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت نام برده شده، بی تردید در همه سطوح از دانشجویان رشته‌های گردشگری و دیگر رشته‌های مرتبط با این صنعت، دوره‌های کوتاه مدت توریسم و توانمندسازی‌های متنوع فعالین گردشگری از جمله مواردی هستند که نیاز به آموزش استاندارد و هدفدار و منابع جامع و قابل استناد را ضروری می‌سازند.

چه با عدم اشراف نسبت به مناطق مختلف مواجه باشیم و چه چارچوب کتاب‌ها دچار مشکل باشند می‌توان با ارتباط با مردم محلی و پژوهشگران مناطق مختلف کشور، افق وسیع‌تری را برای نوشتن و ابزارهای بیشتری را برای آشنایی با این مناطق در نظر گرفت. از جمله وجود فعالین سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قالب سازمان‌های مردم نهاد در استان‌ها و در سطح کشوری در قالب شورای هماهنگی تشکل‌های غیردولتی این سه حوزه، می‌تواند یکی از منابع موثق برای دریافت اطلاعات و دسترسی به مناطق مختلف باشد. ارتباط با سازمان‌های مردم نهاد سه حوزه مذکور که معمولا از بین استادان، فعالین و مشتاقان در استان‌ها شکل می‌گیرند، می‌تواند شامل موارد مفید بسیاری برای انجمن‌ها و مولفین باشد و زمینه‌های فعالیت‌ مشترک در این راستا فراهم گردد از جمله امکان تحقیقات و انجام سفرها. هم‌افزایی که از این طریق شکل می‌گیرد می‌تواند به نفع همه باشد که یکی از موارد مهم آن کامل‌تر شدن سبد سفرهای ایرانگردی است.